Агульныя пытанні кіравання бібліяграфічнай дзейнасцю бібліятэкі

Азначэнне паняцця менеджменту, яго мэты і значэнне для сучаснай бібліятэкі. Бібліяграфічная дзейнасць як спецыфічны аб’ект кіравання: яе элементы, ўзроўні і функцыі. Прынцыпы, метады, функцыі кіравання бібліяграфічнай дзейнасцю і шляхі яго паляпшэння.
Краткое сожержание материала:

Размещено на

• ЗМЕСТ
• 1. Агульныя пытанні кіравання бібліяграфічнай дзейнасцю бібліятэкі
• 1.1 Менеджмент бібліяграфічнай дзейнасці: азначэнне, мэты, значэнне
• 1.2 Бібліяграфічная дзейнасць як спецыфічны аб'ект кіравання
• 1.3 Прынцыпы, метады, функцыі кіравання бібліяграфічнай дзейнасцю
• СПІС ВЫКАРЫСТАНЫХ КРЫНІЦ
• 1. Агульныя пытанні кіравання бібліяграфічнай дзейнасцю бібліятэкі
• кіравання бібліяграфічная дзейнасць
• 1.1 Менеджмент бібліяграфічнай дзейнасці: азначэнне, мэты, значэнне
• У паляпшэнні арганізацыі бібліяграфічнай дзейнасці значную ролю адыгрывае кіраванне. Без кіравання эфект арганізацыі бібліяграфічнай працы будзе вельмі сціплым. Што такое кіраванне ў шырокім смысле слова? Кіраванне - гэта функцыя арганізаваных сістэм, якая забяспечвае захаванасць іх пэўнай структуры, падтрымку рэжыма дзейнасці, рэалізацыю яе праграмы, мэты. Патрэбнасць у кіраванні ўзнікае разам з размеркаваннем працы і спадарожнічаючай яму кааперацыяй - сумеснай працай для дасягнення мэты. Сёння разам з тэрмінам кіравання, у якасці яго сіноніма ўсё часцей ужываецца замежны тэрмін менеджмент. Існуе даволі шматлікая колькасць азначэнняў тэрміна менеджмента, якія пасутнасці раскрываюць, указваюць на разнастайныя аспекты гэтага віда дзейнасці. Пад менеджментам разумеецца набор сродкаў, з дапамогай якіх арганізацыя рэалізуе пастаўленыя мэты; менеджмент - гэта від дзейнасці або комплексны працэс, які ўключае ў сябе пастаноўку мэтаў, планаванне дзеянняў, неабходных для дасягнення мэтаў, кантроль за ходам дасягнення мэтаў і выкананнем планаў, карэкціроўку планаў, калі адбываюцца змены (азначэнне паняцця з тэхналагічнага пункту гледжання); менеджмент - гэта мастацтва кіраваць інтэлектуальнымі, арганізацыйнымі і тэхналагічнымі рэсурсамі ў мэтах найбольш эфектыўнай работы (сацыяльны-псіхалагічны падыход да азначэння).
• Бібліятэка з'яўляецца складанай дынамічнай сістэмай сацыяльнага тыпу, якая састаіць з падсістэм з яскрава выражанымі лакальнымі якасцямі. Бібліяграфічная служба з'яўляецца адной з такіх падсістэм. Таму кіраванне бібліяграфічнай дзейнасцю неабходна разглядаць у якасці састаўной часткі агульнага кіравання бібліятэчнай справай, бібліятэкай цалкам і ў той жа час выдзяляць яго асаблівасці, якія звязаны з суб'ектам, аб'ектам кіравання, арганізацыйнай структурай кіравання, асаблівасцямі рэалізацыі асноўных функцый кіравання і інш.
• Роля кіравання бібліятэкай, бібліяграфічнай дзейнасцю сёння значна ўзрастае ў сувязі з шэрагам аб'ектыўных фактараў, якія ўплываюць на іх дзейнасць. Сярод такіх фактараў: павялічэнне колькасці карыстальнікаў, змяненне структуры інфармацыйных патрэбнасцей, змяненне структуры і складу інфармацыйных рэсурсаў, змены ў патрабаваннях да наменклатуры і якасці паслуг, укараненне новых інфармацыйных тэхналогій, што значна ўплывае на рост аб'ёмаў работы ў бібліяграфічных структурных падраздзяленнях; у сувязі з пашырэннем юрыдычнай, фінансавай самастойнасці бібліятэк адбываецца перанос усяго аб'ёму упраўленчых задач непасрэдна ў бібліятэку, узрастае роля эканамічных, сацыяльна-псіхалагічных метадаў кіравання, што значна ўплывае на павышэнне адказнасці ўсіх суб'ектаў унутрыбібліятэчнага кіравання; змены ў прыярытэтах, мэтах функцыянавання бібліятэк з арыентацыяй на патрэбнасці карыстальнікаў, развіццё дэмакратычных пачаткаў у кіраванні, выкарыстанне і развіццё новых напрамкаў, метадаў кіравання - маркетынга, стратэгічнага планавання, праектнай дзейнасці - выклікаюць неабходнасць грунтоўнай тэарэтычнай падрыхтоўкі ўсіх суб'ектаў кіравання бібліятэкай.
• Мэтай кіравання бібліяграфічнай дзейнасцю бібліятэкі з'яўляецца забеспячэнне функцыянавання бібліяграфічнай службы бібліятэкі, павышэнне эфектыўнасці яе работы ў адпаведнасці са зменлівымі інфармацыйнымі патрэбнасцямі карыстальнікаў і ўмовамі знешняга асяроддзя, самой бібліятэкі.
• 1.2 Бібліяграфічная дзейнасць як спецыфічны аб'ект кіравання
• У механізме кіравання бібліяграфічнай дзейнасцю бібліятэкі ўзаемадзейнічаюць два элементы: кіруючая сістэма (суб'ект кіравання) і кіруемая сістэма (аб'ект кіравання).
• Кіраванне бібліяграфічнай дзейнасцю з'яўляецца састаўной часткай агульнага працэса кіравання ўсёй бібліятэкай, таму ў якасці суб'ектаў кіравання, па-сутнасці выступаюць усе ўзроўні, усе суб'екты кіравання бібліятэкай цалкам. Сярод надбібліятэчных структур да іх адносяцца: органы заканадаўчай і выканаўчай улады на розных узроўнях, якія праз нарматыўныя дакументы закладываюць заканадаўчыя асновы бібліятэчна-бібліяграфічнай дзейнасці, устанаўліваюць яе сацыяльнае прызначэнне, найбольш агульныя правілы яе адносін са знешнім светам, яе ўнутранае абустройства; пэўныя міністэрства, ведамства, установы і арганізацыі, пад началам ці ў складзе якіх працуюць бібліятэкі, і якія для кожнай канкрэтнай бібліятэкі зацвярджаюць яе нарматыўныя дакументы. Грамадскім органам кіравання бібліяграфічнай дзейнасцю, фарміравання прафесійнай свядомасці з'яўляецца Секцыя бібліяграфіі Беларускай бібліятэчнай асацыяцыі, якая ўдзельнічае ў распрацоўцы нарматыўных дакументаў, праводзіць мерапрыемствы па павышэнню бібліяграфічнай кваліфікацыі бібліятэчных кадраў і інш.
• Унутрыбібліятэчная структура кіравання прадстаўлена кіраўнікамі розных узроўняў, якія надзелены паўнамоцтвамі па кіраванню бібліятэкай цалкам (дырэктар, намеснік дырэктара), або па кіраванню кірункамі дзейнасці ці пэўнымі аб'ектамі (намеснікі дырэктара па пэўным кірункам дзейнасці, загадчыкі аддзеламі, сектарамі). Сярод унутрыбібліятэчных структур кіравання могуць выдзяляцца і калектыўныя органы кіравання, у тым ліку грамадскія (савет бібліятэкі, савет працоўнага калектыву, папечыцельскія саветы і інш.).
• Аб'ектам кіравання бібліяграфічнай дзейнасцю ў бібліятэцы выступае бібліяграфічная служба. Як адзначаецца ў главе “Арганізацыя бібліяграфічнай дзейнасці ў бібліятэцы“ (гл. вучэбны дапаможнік С.В.Зыгмантовіч Арганізацыя і тэхналогія бібліяграфічнай дзейнасці. Мн., 2006. С. 46-47) бібліяграфічную службу можна разглядаць у шырокім сэнсе як сукупнасць арганізацыйных форм бібліяграфічнай дзейнасці, суб'ектаў, бібліяграфічных рэсурсаў, матэрыяльна-тэхнічнай і эканамічнай базы і ў вузкім значэнні як сукупнасць падраздзяленняў і персанала, якія выконваюць бібліяграфічныя функцыі. Адпаведна можна разглядаць і кіраванне цалкам бібліяграфічнай службай, а таксама бібліяграфічнымі, матэрыяльна-тэхнічнымі і эканамічнымі рэсурсамі, бібліяграфічнымі працэсамі, персаналам. Мы будзем разглядаць арганізацыйна-сацыяльныя аспекты кіравання бібліяграфічнай службай у адпаведнасці з асаблівасцямі яе аналізу ў папярэдніх раздзелах вучэбнага дапаможніка.
• У сувязі з тым, што ў бібліятэках розных тыпаў бібліяграфічная служба розная, гэта накладвае адбітак і на сістэму кіравання: арганізацыйную структуру, кадры, функцыі, тэхналогію кіравання. Кіраванне бібліяграфічнай дзейнасцю цалкам ажыццяўляецца ў межах агульнага кіравання бібліятэкай у невялікіх бібліятэках са штатам 2-3 чалавекі, адзін з якіх адказвае за бібліяграфічную работу. Што да буйных бібліятэк, дзе існуе разгорнутая арганізацыйная структура бібліятэкі і дэцэнтралізаваная бібліяграфічная служба, паколькі бібліяграфічныя функцыі выконваюць не толькі бібліяграфічны аддзел, а і іншыя, то менавіта дэцэнтралізаваная бібліяграфічная служба і выступае аб'ектам кіравання, і гэта выклікае пэўныя складанасці і асаблівасці працэса кіравання.
• Загадчык бібліяграфічным аддзелам выступае не толькі кіраўніком свайго структурнага падраздзялення, але і (прымае пэўны ўдзел) выконвае пэўныя функцыі (кіравання) ў дачыненні да арганізацыі, планавання, уліку, справаздачнасці і кантролю бібліяграфічнай дзейнасці, якую ажыццяўляюць небібліяграфічныя падраздзяленні бібліятэкі, паколькі на бібліяграфічны аддзел ускладаюцца функцыі арганізацыйна-метадычнага цэнтра ў дачыненні да ажыццяўлення бібліяграфічнай дзейнасці. У той жа час і загадчыкі небібліяграфічных аддзелаў, ажыццяўляя кіраванне сваімі падраздзяленнямі, выконваюць усе функцыі кіравання ў дачыненні і да працуючых у іх аддзелах бібліёграфаў, і да рэалізацыі бібліяграфічных кірункаў работы.
• Функцыі загадчыка бібліяграфічнага аддзела як суб'екта кіравання бібліяграфічнай дзейнасцю адлюстроўваюцца ў далжнасных інструкцыях. Загадчык бібліяграфічнага аддзела падпарадкоўваецца непасрэдна дырэктару (калі ў бібліятэцы ёсць намеснікі дырэктара па кірункам дзейнасці, то загадчыкі бібліяграфічнага аддзела могуць падпарадкоўвацца ім адпаведна спецыялізацыі дзейнасці), ім прызначаецца і нясе поўную адказнасць за дзейнасць аддзела. Ён плануе бібліяграфічную работу; займаецца справаздачнасцю; падбірае кадры на зацвярджэнне дырэктару; кантралюе работу падначаленых, каардынуе іх дзейнасць; вядзе адміністрацыйна-арганізацыйную работу; плануе і арганізуе павышэнне кваліфікацыі супрацоўнікаў бібліяграфічнага аддзела і павышэнне бібліяграфічнай кваліфікацыі бібліятэчных кадраў бібліятэкі; кіруе навуковай і навукова-метадычнай работай у галіне бібліяграфіі. Ён прадстаўляе бібліятэку на сходах і канферэнцыях па пытаннях бібліяграфічнай дзейнасці, удзельнічае ў падборы кадраў бібліёграфаў, прымае неабходныя кіруючыя рашэнні і дае распараджэнні ў дачыненні да работы супрацоўнікаў свайго аддзела, аказвае метадычную дапамогу ў арганізацыі і ажыццяўленні бібліяграфічнай дзейнасці іншымі структурнымі падраздзяленнямі бібліятэкі, а таксама бібліятэкам ніжэйшага ўзроўню сваёй сеткі. выклікае пэўныя складанасці.
• Да кіраўнікоў бібліяграфічнай дзейнасці адносяцца загадчыкі сектарамі бібліяграфічнага аддзела, якія падчыняюцца (падпарадкоўваюцца) загадчыку бібліяграфічнага аддзела. Яны кіруюць сектарамі, плануюць і забяспечваюць выкананне планаў і заданняў, ажыццяўляюць праверку якасці работы, падрыхтоўку метадычных матэрыялаў.
• У буйных бібліятэках ва ўмовах існавання дэцэнтралізаванай бібліяграфічнай службы з мэтай каардынацыі бібліяграфічнай работы ствараюцца с...