Замалёўка як мастацка-публіцыстычный жанр, як мэтавая функцыя та метад работы з інфармацыяй. Прыклади пейзажнай, асацыятыўнай і партрэтнай відов замалёўкі. Асабливасці замалёвак: абагульненне фактаў, жвавасць і эмацыянальная насычанасць апісання.
Краткое сожержание материала:

4

Размещено на

Размещено на

Змест

Уводзіны

Замалёука, яе віды

Заключэнне

Спіс выкарыстанай літаратуры

Уводзіны

Журналісты-практыкі актыўна выкарыстоўваюць у сваёй працы шмат розных жанраў. Адкрыйце любую газету: вы знойдзіце і хроніку, і нататкі, і рэпартажы, і інтерв'ю, і артыкулы, і агляды, і нарысы і гэтак далей. Прафесіяналы павінны выразна пазнаваць у публікацыях прыкметы таго ці іншага жанру і не ў якім разе не менаваць замалёўку, да прыкладу, артыкулам.

Газетныя жанры адрозніваюцца друг ад друга метадам літаратурнай падачы, стылем выкладу, кампазіцыяй і нават проста лікам радкоў.

Розныя спосабы асвятлення фактаў і прыводзяць да стварэння новых жанраў.

Катэгорыя жанру з'яўляецца адной з асноўных у літаратуразнаўстве, таму што забяспечвае пераемнасць літаратурнай традыцыі. Жанр фарміруе характар і структуру твора, нарматыўныя асновы. У журналісцкай практыцы пад жанрамі разумеюць устойлівыя тыпы публікацый, аб'яднаныя падобнымі змястоўна-фармальнымі прыкметамі. Жанры дапамагаюць разгарнуць і пабудаваць факты, разабрацца ў прычынах праблем, стварыць вобраз падзеі. Адрозненні паміж жанрамі ўзнікаюць такім чынам з-за:

- выбару сродкаў і спосабаў раскрыцця тэмы;

- ступені дэталізацыі;

- аб'ёма інфармацыі;

- уключнасці аўтарскай адзнакі ў апісанні.

Тэорыя журналістыкі вылучае наступныя жанраўтваральныя фактары:

- прадмет адлюстравання;

- мэтавую накіраванасць;

- метады адлюстравання.

У адніх выпадках ад журналіста патрабуецца аператыўнасць і канстатацыя фактаў. У другіх - даследаванне, аналіз, каментарыі. У тэорыі адрозніваюць тры тыпа адлюстравання рэчаіснасці ў журналісцкіх тэкстах: 1) фактаграфічны; 2) даследчы; 3) мастацка-даследчы. Гэтыя адрозненні сфарміравалі тры групы жанраў: інфармацыйны (заметка, інтэрв'ю, рэпартаж), аналітычны (публікацыя, пісьмо, агляд друку, рэцэнзія), мастацка-публіцыстычны (нарыс, замалёўка, фельетон, памфлет). Распачыналыя журналісты, першым чынам, павінны “напакаваць руку” на інфармацыйных жанрах (дарэчы, у газеце яны займаюць не менш паловы пляца), таму ім мы надамо асноўную ўвагу.

Строгі падзел па жанрах існуе толькі ў тэорыі і, у пэўнай ступені, у інфармацыйных матэрыялах. Наогул жанрам уласціва ўзаемапранікненне, і на практыцы мяжы паміж імі часта размытыя (асабліва ў так званых “бульварных” выданнях). Зразумела, што не можа існаваць дакладнага стандарту для журналісцкага матэрыялу, інакш газету альбо часопіс мог бы цалкам рабіць кампутар. 9 І ўсё-такі журналісты павінны ведаць, якія ёсць жанры журналістыкі, якія асаблівасці кожнага з іх і ў чым іх адрозненне. Таму так актуальна для журналіста вывучэнне жанраў журналістыкі.

Жанр з'яўляецца творчай прыладай пісьменніка, журналіста. Выбар жанру вызначае характар узаемаадносін паміж стваральнікам матэрыялу і яго “спажыўцом”. Спецыфіка мовы, наяўнасць выяўленча-выразных сродкаў - усё гэта істотна ўплывае на прыроду жанру. Жанры ўзнікаюць у пэўна-гістарычных умовах, у пэўнай грамадскай сітуацыі. Развіццё, узнікненне новых, адміранне старых жанраў - працэс гістарычна непазбежны. Новыя тэхнічныя магчымасці часцяком прыводзяць да з'яўлення новых для СМІ жанраў. Жанр - гэта гістарычна вызначаны тып адлюстравання рэальнай рэчаіснасці, які валодае складзенай сістэмай адносна ўстойлівых прыкмет. І прыкмета - характар аб'екта, факта, з'явы. Жанры адрозніваюцца па сваім працоўным функцыям, пазнавальна-выхаваўчым задачам. Для газетнай, радыйнай, тэлевезійнай публіцыстыкі ўласціва дыфузія жанраў. Кожны жанр мае свае метады, сродкі перадачы інфармацыі. Сістэма сродкаў любога жанра адносна ўстойліва. 2

замалёўка жанр

У дадзенай кантрольнай рабоце мы вывучым замалёўку як жанр і яе віды.

Замалёўка, яе віды

Замалёўка адносіцца да мастацка-публіцыстычнага жанру, які адлюстроўвае станоўчыя з'явы, ідэалы. Мэтавая функцыя замалёўкі - адзнака рэчаіснасці ў свеце ідэальных поглядаў грамадства. Метад работы з інфармацыяй - біяграфічны метад, інтэрв'ю, гутарка, аналіз асабістых дакументаў. Мастацка-публіцыстычныя жанры адрозніваюцца ад іншых тым, што ў іх прысутнічаюць мастацкасць і публіцыстычнасць. Мастацкасць - гэта вобразнае адлюстраванне рэчаіснасці, мадэляванне сітуацыі альбо сапраўды адбыўшыхся ці выдуманых падзей. Публіцыстычнасць жа выяўляецца першым чынам у прысутнасці дакументальнасці, у пафасу і тэндэнцыйнасці апавядання, у дапушчальнасці толькі здагадкі, але не выдумкі.

Пэўны, дакументальны факт у гэтых жанрах як бы адыходзіць на задні план, саступаючы месца ўражанню аўтара ад факта, яго адзнацы, аўтарскай думкі.

У замалёўцы арганічна пераплятаюцца прыкметы інфармацыйных і мастацка-публіцыстычных жанраў, аператыўны газетны жанр і разнавіднасць нарысу - эцюд. Замалёўка апавядае аб не самай значнай падзее, але паказвае яе бачна, навочна, ярка. У ёй выяўляецца ў нарысавай форме нейкая адна з'ява, падзея.

Замалёўка можа быць сюжэтнай альбо бессюжэтнай, можа апавядаць аб канфлікце ці быць бесканфліктнай. 1

Замалёўка - невялікі па аб'ёму жанр, ён адрозніваецца ад нарысу тым, што ў ім адсутнічае сюжэт. Віды замалёвак могуць быць наступныя:

1. Пейзажная.

2. Асацыятыўная - пабудаваная на асацыяцыях.

3. Партрэтная - партрэт чалавека, мясцовасці, з'явы.

Інтэрв'ю-замалёўка складаецца з гутаркі і кампанентаў вобразнай інфармацыі. Задача яго не толькі пераказаць меркаванні і роздумы чалавека, але і стварыць яго штрыхавы партрэт. Акрамя ўласна задавання пытанняў, журналіст выказвае сваё меркаванне, апавядае аб становішчы і плыні гутаркі, каментуе яе, малюе аблічча суразмоўцы і г.д. 3

У замалёўцы адсутнічае праблема. Гэта ў асноўным ланцуг малюнкаў, асацыяцый. Вядомыя замалёўкі аб прыродзе і жывотных Пескова Ў., якія публікуюцца ў кожным пятнічным нумары газеты “Комсомольская правда”. 9

Фрагмент замалёўкі “Музыка позднего поезда”

«Вечер, поздняя электричка. Жёлтые огни фонарей пробегают за окном, потёртые деревянные сидения неудобны, из окна неприятно дует, но от этого никуда не деться, в вагоне грязно и неуютно. Пассажиры - все стараются как-то закрыться, спрятаться в свой маленький личный мирок: кто-то уткнулся в журнал, кто-то дремлет, кто-то слушает плеер. Две пожилые женщины неподалёку негромко что-то обсуждают с раздражёнными лицами.

Со скрипом отодвигается дверь в вагон, и, вместо обычной заученной тирады: «Уважаемые пассажиры! Транспортная торговля приветствует Вас!» раздаётся: «Добрый вечер! Немного музыки!». Глубокий вздох, и длинноволосый, немного усталый мужчина с тёмными глазами пристально оглядывает вагон, словно пытаясь угадать настроение людей. Взмах руки - и на его плече уже покоится скрипка, и рука со смычком застыла в готовности. Ещё один взгляд - и со струн в пустоту вагона начинают литься звуки.

Смешиваясь с перестуком колёс вагона, щемящая мелодия цыганской песни поёт о бескрайних дорогах земли, о страстной взаимной любви и сверкающих звёздах, о бесприютной, вечной тоске кочевого народа. И кто-то уже оторвался от журнала, пожилые женщины прервали свою беседу, вздыхая и глядя на скрипача. Следующая мелодия, весёлая, залихватская, похоже, тоже цыганская, помогает развеяться набежавшей тоске, и против воли на губах возникает улыбка. Смягчились глаза моих соседок, паренёк, сидящий через проход, оторвался от журнала и,..» 9

Замалёўка - кароткі аповяд аб чалавеку (здарэнні) пасродкам эмацыянальнага малюнка словам, малая форма нарысу. Замалёўка ўвасабляе мастацкі прынцып адлюстравання рэчаіснасці. Ёй супрацьпаказаныя: даведкава-пералічальны прынцып арганізацыі тэксту, штампы, канцылярскія звароты. Неабходна памятаць: чалавек выяўляецца ў дэталях знешнасці, паводзін, мовы. Дэталі павінны быць як яркімі, так і дарэчнымі. Любая дэталь - не проста падрабязнасць, гэта знак, эмацыянальна, вобразна падаючы героя, кантэкст жыцця. Замалёўка - вельмі “чалавечы”, а таму арганічна ўласцівы маладой сацыяльнай журналістыцы, жанр.

Напрыклад, із публікацыі Ганны Васіл'евай, “Вкусные огурцы” (Вестник благотворительности. 2. 2002. с. 24).

« С наступлением осени Валентина Георгиевна и дядя Коля перестали появляться на улице, и я их больше не видела - до своего похода за рассадой.

Дверь мне открыла Валентина Георгиевна. Она выглядела уставшей, но чудесная улыбка, как и прежде, светилась добротой.

- Проходи, у нас ремонт!

В комнате стол был приставлен к стене, а на нём на одной ноге стоял дядя Коля и красил. Повернувшись, он заметил моё удивление и сказал:

- А что, собственно, тебя удивляет? Я раньше маляром работал…Ты, наверное, пришла за рассадой? Посиди немного, я закончу, а то Валя в огурцах не разбирается.

Он продолжал красить, а Валентина Георгиевна села за швейную машинку. Я же в себя не смогла прийти от удивления и глаз не могла оторвать от дяди Коли. Он начал рассказывать:

- Нога у меня с детс...