Гаспадарчы комплекс Канады

Роль і значэнне прадукцыйных сіл у развіцці гаспадарчага комплексу Канады. Перадумовы развіцця і размяшчэння прадукцыйных сіл: гістарычныя, прыродныя, дэмаграфічныя, экалагічныя. Галіновая структура і ўзровень развіцця гаспадарчага комплексу Канады.
Краткое сожержание материала:

Размещено на

1. Роль і значэнне прадукцыйных сіл у развіцці гаспадарчага комплексу Канады

Сучасная Канада - краіна з высокаразвітай эканомікай. Яе валавы ўнутраны прадукт (ВУП) - паказчык, які адлюстроўвае сукупны кошт тавараў і паслуг, вырабленых на тэрыторыі краіны - на красавік 1997 года дасягнуў 822,9 млрд. кан. дол. (Больш за 600 млрд. дол. ЗША). Па аб'ёмах гэтага найважнейшага паказчыка Канада устойліва займае сёмае месца ў свеце. Аб высокім жыццёвым узроўні ў Канадзе, які адпавядае ўзроўню яе эканамічнага развіцця, сведчыць іншы паказчык - памеры ВУП на душу насельніцтва - па якім Канада сапраўды, істотна адстае ад ЗША і Японіі, аднак апярэджвае такія краіны, як Германія, Францыя, Вялікабрытанія, Італія. Нарэшце, па паказчыку якасці жыцця (так званым індэкса чалавечага развіцця) ААН у 1997 г. чацвёрты год запар аддае Канадзе першае месца ў свеце. У 1990 г. тэмпы росту канадскага ВУП вагаліся вакол лічбы 2,5% у год. Гэтак невысокі тэмп эканамічнага росту не стварае ўмоў для істотнага зніжэння ўзроўню беспрацоўя, у 1997 г. працягваў заставацца высокім, заключыўшы 9,4% ад сукупнай працоўнай сілы, што амаль у два разы вышэй, чым у Злучаных Штатах.

Слабым мистцем канадскай эканомікі застаецца сітуацыя ў галіне дзяржаўнай запазычанасці. У 2003 г. сукупная запазычанасць дзяржсектара (г.зн. доўг федэральнага і правінцыйных урадаў і муніцыпалітэтаў) перавысіў абсалютны аб'ём ВУП Канады дасягнуўшы сумы ў 800 млрд. кан. дол. У сямёрцы вядучых краін Захаду толькі ў Італіі сітуацыя з запазычанасцю менш шчасная, чым у Канады. Час, у сярэдзіне 90-х гадоў федэральны і большасць правінцыйных урадаў змаглі аслабіць вастрыню праблемы, істотна скараціўшы дэфіцыты сваіх бюджэтаў і узяўшы курс на аздараўленне дзяржаўных фінансаў. Аднак поспех па гэтым кірунку даводзіцца плаціць дарагую цану: з года ў год потришкы скарачаюцца выдаткі на сацыяльнае забеспячэнне, ахова здароўя, тады як 25% федэральнага бюджэту сёння траціцца на абслугоўванне федэральнага абавязку.

Моцным бокам канадскай эканомікі з'яўляецца высокая ступень яе інтэрнацыяналізацыі. Так, у 2002 г. доля экспарту ў ВУП Канады дасягала 40%, істотна перавысіўшы адпаведныя экспартныя паказчыкі ЗША, Японіі, Германіі. Пры гэтым, у канадскім імпарце пастаянна расце доля прадукцыі апрацоўчай прамысловасці, тады як экспарт рэсурсаў не перавышае сёння 25% ад сукупнага аб'ёму экспарту. Істотна і тое, што знешняя гандаль Канады, дзякуючы пастаяннага перавышэння экспарту над імпартам, прыводзіць да значнага станоўчага сальда. (У 2003 г. станоўчае сальда гандлёвага балансу Канады склала каля 40 млрд. кан. дол.). У 90-я гады на фоне слабога спажывецкага і інвестыцыйнага попыту і скарачэнне дзяржзамоў экспарт дынамічна расце, стаў асноўным «маторам» канадскай эканомікі. Разам, канадскай знешнім гандлі ўласціва сур'ёзны дысбаланс - 80% экспарту Канады пастаўляецца на рынак ЗША. Доступ у амерыканскі рынак максімальна палегчаны пагаднення аб свабодным гандлі (НАФТА), у які ўваходзяць ЗША, Канаду, Мексіку. З аднаго боку, амаль бесперашкодны доступ да самога прыбытковы рынак свету дае канадскім вытворцам важныя перавагі. Але з іншага, аднабокая залежнасць Канады ад амерыканскай эканомікі пагражае самастойнасці краіны пры прыняцці ёю эканамічных рашэнняў. У апошнія гады тэмпамі, апераджальнымі, расце гандаль Канады з краінамі Азийская-Ціхаакіянскага рэгіёну.

Асноўнымі таварнымі пазіцыямі канадскага экспарту з'яўляюцца аўтамабілі і аўтамабільныя запчасткі, прадукцыя дрэваапрацоўчай прамысловасці, навукаёмістая прадукцыя, прадукты харчавання. У імпарце пераважаюць аўтамабілі, кампутары, абсталяванне.

Іншым параметрам інтэрнацыяналізацыі канадскай эканомікі з'яўляюцца замежныя капіталаўкладанні. Пад кантролем замежнага капіталу знаходзіцца прыкладна 20% прамысловай вытворчасці Канады. На 2003 г. прамыя замежныя капіталаўкладанні ў Канаду склалі 180 млрд. дол. У той жа час хутка растуць і канадскія капіталаўкладанні за мяжой: калі ў 1991 г., іх агульны аб'ём складаў 91,5 млрд. дол., І ўжо ў 2003 г. ён дасягнуў 171 млрд. даляраў.

Канада ўмоўна дзеліцца на Атлантычныя правінцыі, Квэбэк, Антарыё, правінцыі прэрыі, Брытанскую Калумбію і Паўночныя тэрыторыі.

На ўсходзе Канады размешчаны 4 правінцыі - востраў Прынс-Эдуард, Нью-Брансўік, Новая Шатландыя, Новая Зямля. Новая Зямля буйная з атлантычных правінцый, займае 405.720 кв. км. Лабрадор мяжуе з Квебек і аддзелены ад Новай Зямлі пралівам Бэл-Айд. Новая Зямля з'яўляецца самай ўсходняй часткай Паўночнай Амерыкі і размешчана на аднолькавай адлегласці ад Саскачеван і Ірландыі. Другая па велічыні атлантычная правінцыя - Нью-Брансвік плошчай 73440 кв. км. Яна мяжуе з Квебек, Новай Шатландыяй і ЗША. Больш за 85% усёй паверхні правінцыі займаюць лясы. Новая Шатландыя займае аднайменны паўвостраў на паўднёвы ўсход ад Нью-Брансвіка. Яе плошча складае 55490 кв. км, акружаная амаль 4000 астравоў. Самую маленькую канадскую правінцыя, Востраў Прынс-Эдуард, жартам называюць фермай у мільён акраў з-за багацця сельскагаспадарчых угоддзяў. Востраў мае форму паўмесяца даўжынёй 224 км і шырынёй ад 6 да 64 км. Востраў таксама можа ганарыцца лепшымі пляжамі Канады, сукупная працягласць якіх перавышае 800 км.

Квебек - самая вялікая правінцыя Канады. Яна мяжуе з Антарыё, Нью-Брансўік, Новай Зямлёй і ЗША. Квебек займае 1540680 кв. км, што ў тры разы больш Францыі і ў сем разоў - Вялікабрытаніі. Натуральнымі межамі правінцыі з'яўляюцца ўнутраныя вады краіны - Гудзонам праліў, рака Сьв Лаўрэнція і заліў Джэймса, а таксама Атлантычны акіян.

Найбольшае значэнне надаецца рацэ Сьв Лаўрэнція, якая служыць водным шляхам для судоў з Атлантыкі ў Вялікіх Азёр, а такім чынам, і да ЗША. Квебек усеяны тысячамі азёр, рэк і рачулак. Тры 5. Ўсёй тэрыторыі правінцыі займае Канадскі Шчыт, які размясціўся ад нізіны Сьв Лаўрэнція да Гудзонова праліва. На поўдні правінцыі размешчаны Аппалачские ўзвышша, якія адлучаюць правінцыю ад ЗША.

Правінцыя Антарыё дзеліцца на дзве часткі: прамысловы поўдзень і маланаселеную поўнач, багатую прыроднымі рэсурсамі. Антарыё займае 1068580 кв. км. Унутраныя вады складаюць 1/6 ўсёй плошчы правінцыі. Два асноўных геалагічных рэгіёну Антарыё - нізіна Вялікіх Азёр і рэкі Сьв Лаўрэнція і Канадскі Шчыт. Паўночнае Антарыё займае 9/10 ўсёй плошчы правінцыі, але ў ім пражывае толькі 10% насельніцтва. Часам паведамленне з поўначчу перарываецца з-за суровага клімату. У ліпені тэмпература ў Паўночным Антарыё дасягае 12-15 градусаў, а ў студзені апускаецца да -25. Ўмераны клімат і ўрадлівая зямля Паўднёвага Антарыё дазваляе паспяхова апрацоўваць зямлю ў гэтым раёне. На гэтую тэрыторыю прыпадае больш за палову самых прыбытковых канадскіх кампаній.

Манітобы, Саскачеван і Альберта - ўрадлівыя правінцыі канадскага Захаду. Яны займаюць 1963470 кв. км і працягваецца ад 49-й паралелі на поўдні да 60-й на поўначы і ад Скалістых гор на захадзе амаль да возера Верхняе на ўсходзе. Пераважае кантынентальны клімат: халодная зіма, цёплае лета і невялікая колькасць ападкаў. Пладавітасць зямель гэтых правінцый робіць іх своеасаблівай жытніцай Канады - таму што тут знаходзіцца больш за 3/4 усіх земляў краіны, прыдатных да сельскай гаспадарцы.

Паўночная частка правінцый пакрыта лясамі, у якіх пераважаюць хвоі і бярозы. Саскачеван - галоўная збожжавая правінцыя. Яна займае 2/3 прэрый, якія падзяляюць азёры і лясісты ландшафт. Скалістыя горы з'яўляюцца натуральнай паўднёва-заходняй мяжой Альберты. Аднак, ўзвышша пакрываюць толькі невялікую частку правінцыі - у асноўным тут можна знайсці раўніны, сухія прэрыі і лесу на поўначы правінцыі.

Брытанская Калумбія - самая вялікая правінцыя на заходнім узбярэжжы. 947800 кв. км яе тэрыторыі праславіліся ў якасці самага гарыстага раёна Паўночнай Амерыкі. Аднак, ландшафт правінцыі непрадказальны і зменлівы. На ўзбярэжжа размешчаны ланцугі выспаў, як буйных, так і малых. На поўначы правінцыі прыбярэжныя горы дасягаюць 4 тыс. м над узроўнем мора. На ўсходзе размешчана пласкагор'е з лясамі, лугамі і вялікай колькасцю азёр. Клімат адрозніваецца ў залежнасці ад ландшафту. На ўзбярэжжа шмат дажджоў і мяккая марская надвор'е. Ванкувер знаходзіцца ў зоне ўмеранага клімату. Каля 2 млн. га займаюць прэсныя вадаёмы.

Канадская поўнач - практычна некранутая і малавывучаных зямля. Юкон, Паўночна-Заходнія Тэрыторыі і тэрыторыя Нунавут займаюць 2/5 Канады. Юкон займае 483.450 кв. км. Ён мяжуе з Аляскай на захадзе, Брытанскай Калумбіяй на поўдні і Паўночна-заходнія тэрыторыі на ўсходзе. Клімат пераважна субарктический. Улетку сонца свеціць ад 20 да 24 гадзін у суткі, халоднай зімой яно свеціць 2-3 гадзіны днём ці не з'яўляецца зусім. Паўночна-Заходнія Тэрыторыі і Нунавут - гэта Канада на поўнач ад 60-й паралелі, не лічачы Юкон, Квэбэк і Новую Зямлю. Разам яны налічваюць 3426320 кв. км тэрыторыі. Кліматычныя зоны - арктычная і субарктическая. Поўнач краіны практычна не засвоеная людзьмі.

2. Перадумовы развіцця і размяшчэння прадукцыйных сіл: гістарычныя, прыродныя, дэмаграфічныя, экалагічныя

Прыродна-рэсурсны патэнцыял.

Канада, адна з найбуйнейшых краін свету, займае амаль усю паўночную палову Паўночнай Амерыкі і прылеглыя да яе выспы, сярод якіх і Ванкувер на захадзе ад мацерыка, Новая Зямля - ??на ўсходзе, а Канадскі Арктычны архіпелаг - на поўначы.

Па памерах Канада саступае толькі Расіі, але калі лічыць толькі плошча сушы (мінус каля 8% ўнутраных вод), то яна не пераўзыходзіць Кітай. Канада і Расея - суседзі праз полюс. Канада амываецца Ціхім, Атлантычным і Паўноч...